BİR HAVACININ TAKABİLECEĞİ EN BÜYÜK ONURUN HİKAYESİ.

Bu yazımda sizlerle birlikte tarihin farklı sayfalarını karıştırmak istiyorum. Anlatacağım  konu ise İlk Tayyareci Brövesi ve bu brövenin tarihi gelişimi...

Bahis konusu bröveyi incelediğim zaman sağ tarafı defne dallarından, sol tarafı ise meşe dallarından olduğunu söylemek isterim, orta tarafta bir fiyonk, üst tarafta Osmanlı tuğrası ve ortasında ise ay-yıldızlı eğri bir kanat olduğunu görebiliriz. Brövedeki eğri kanadın sekiz sene boyunca Işıklar Hava Lisesi'nde de kullanıldığını belirtmek isterim. Gel gelelim asıl meselemize…

1911 yılında kurulmuş olan tayyare bölüğü bu bröveyi 21 Ağustos 1916 tarihinde tayyarecilerin şevk ve hevesini arttırmak ve bu sınıfta çalışan personele hatıra olması amacıyla tayyareci ve rasıt zabitine verilmek üzere “Alamet-i Mahsusa ve Alamet-i Hatıra” başlığı altında bir nizamname çıkartıldı. Bu nizamname, 3 Ağustos 1914 yılından itibaren çalışanlara verildi. Sorabilirsiniz; bundan önceki çalışanlara verilmedi mi bu bröve? Bu konu hakkında pek fazla bilgiye ulaşamadık. Bunun nedenleri de Hava Kuvvetlerinin çok fazla arşiv kayıtlarının olamaması. Tabi o zamanlar madalya, nişan gibi eşyalar ister sivil olun ister asker buna hak kazandıysanız takabilirdiniz, buna benzer bir olayda nizamnamede belirtiliyor. Bröveyi hak edebilecek kişiler uçuş birliklerinde görev yapanlar, dört yıl aralıksız hizmet edenler, tayyare kullananlar, tayyare kazası geçirenler ve hava gazisi olanlardır. Bu ilk bröveyi tasarlayan kişi ise Cemil UÇMAN´dır. Şöyle bir konuya değinmek isterim bu bröve Fransız ve Alman brövelerine  çok benzemektedir. Bunun nedenini size kısaca açıklayayım: Fransız Yüzbaşı de Goys, 1914 yılında Tayyare Mektebi Müdürü olarak atanır -bu tarafı Fransa´dan esinlenme nedeni-, 1912 yılında İttihat ve Terakki Fırkası iktidara geçer -bu tarafı da Alman brövesine benzediğini açıklıyor.- gerisi zaten bellidir. Bizim ilk brövemiz Fransızlardan ya da Almanlardan esinlenilerek yapılmıştır. Bu yorumu yaparken yanlışa da düşüyor olabilirim. Belki de bu brövenin kabulü o zamanın şartları ve modası göz önünde tutularak da yapılmış olabilir.

Sizlere bröveyi tanıtmışken bir de bu uçucu brövesinin tarihine göz atalım:

            1916-1932: Bu bröve yaklaşık olarak on altı sene boyunca hizmette kaldı. Bu brövede ilk başta padişah tuğrası bulunurken sonrasında ise T.C. ibaresi geldi.

            1933-1946: Bu bröve yaklaşık olarak on üç sene boyunca tedavülde kaldı. Aslında buna bröveden çok şapka kokardı diyebiliriz.

            1947-1970: Bu sefer büyük ve köklü bir tasarım değişikliğine gidilmiştir. Bu cümleyi kurarken şuna dayanarak söylüyorum, bröveden çelenk kalkmış ve bu sefer kartalın üzerine ay yıldız eklenmiştir.

            1970-…: Bu sefer ilk bröveye benzeyen bir bröve kabul edilmiş. İki kanadın içinde bir ay-yıldız ibaresi mevcut fakat bu sefer bu bröve eğimli değil ve çelenk bu brövede de var, eğer ki birinci sınıf pilot brövesi almaya hak kazanırsanız bu çelengi de takabiliyorsunuz.

            Aslında sizlere anlattığım tüm bröveler pilot brövesi; bunun haricinde bir sürü de uçucu brövemiz mevcut.  

Bir de sizlere şimdiki bröveyi tanıtayım:

-Ay yıldızlı bir kanat

-Yıldızlı köprü: Bu köprüyü alabilmeniz için bir uçakla 2,500 saat uçuş yapmanız gerekiyor

-Çelenkli köprü: Bu köprüyü alabilmeniz için sizin Hava Kuvvetleri Komutanlığı uçuş komutanı yani birinci dereceden pilot sertifikasını hak kazanmanız gerekmektedir.

Şekil 1 1. DÜNYA SAVAŞINDA ALMAN PİLOT BRÖVESİ

https://www.epicmilitaria.com/media/catalog/product/cache/1/image/9df78eab33525d08d6e5fb8d27136e95/s/k/sku2299bnew.jpg

Şekil 2 OSMANLI TAYYARECİ BRÖVESİ https://historical.ha.com/itm/military-and-patriotic/wwi/world-war-i-turkish-pilot-s-badge/a/6021-57489.s?ic16=ViewItem-BrowseTabs-Auction-Archive-ThisAuction-120115

 

Şekil 3 FRANSIZ PİLOT BRÖVESİ http://www.ww2wings.com/wings/wwi/france/images/presleyfrenchwwipilotfrtsm.jpg